Zingende zeebonken

On 4 aug, 2023
By Michelle

Het enige dat wij hoeven doen is vanaf het voordek te zoeken naar fonteinen op het water, een teken dat walvissen daar even bovenkomen om adem te halen, en te genieten. Zodra de boot een walvis nadert, zet hij de motor bijna stil, en zorgt ervoor dat de bultrug gemakkelijk langszij kan zonder zich opgejaagd te voelen. Er zijn heel veel walvissen, soms verder weg, soms dichtbij en twee keer zelfs drijven zij op hun zij vlak langs de boot, ze lijken ons even te bekijken, voordat zij weer onderduiken. Het is werkelijk adembenemend om deze vriendelijke reuzen van zo nabij te kunnen zien, en te horen.

Van juli tot november zoeken zij hier de warmere wateren op rondom Abrolhos. Zij hebben dan vanaf de Zuidpool een tocht van maanden achter de rug, een migratie die ieder jaar plaatsvindt langs dezelfde route.

Iedere bultrug zingt zijn eigen lied en gebruikt deze vorm van communicatie om vanaf honderden kilometers afstand contact te houden met hun soortgenoten die ook onderweg zijn. Hoewel iedere walvis zijn eigen unieke stem heeft en verschillende liedjes kent, het repertoire wisselt per seizoen, reageren zijn soortgenoten door hun eigen deuntje mee te zingen. Ze vormen een eigen-aardig zangkoor zo diep onder water.

Bultruggen zijn intelligente zoogdieren met een heel complex communicatiesysteem. Zij kunnen geluid maken wat lijkt op burlen, op gorgelen, op ratelend geklik, op het hoge geluid van hikkend gelach, of op een deur langzaam krakend in zijn scharnieren en dat kunnen ze zonder over stembanden te beschikken. Het is alsof ze de lucht die ze inademen als ballonnetjes in hun hoofd langzaam knijpend laten leeglopen.

Bultruggen zijn acrobatische walvissen die ook door middel van hun capriolen op het water communiceren. We zien de walvissen voor een groot deel uit het water komen om zich dan met kracht op hun zij te laten vallen. “Breachen” noemen ze dat. Machogedrag is het om hun territorium af te bakenen, maar ze doen het ook om bv. van parasieten af te komen, of gewoon om zich te vermaken.

Soms doen ze hetzelfde met hun staartvin die ze uit het water tillen en met een luide klap op het water laten neerkomen. Het geeft een enorme dreun en het water spat hoog op. Dit heet “lobtailen”, waarmee ze schokgolven in het water creëren om zo hun prooien, scholen met kleine vissen, te desoriënteren of samen te drijven. Of gewoon omdat ze er lol in hebben.

Als ze hun rug krommen en je ziet hun staartvin voor ze onderduiken, alsof ze nog even naar je zwaaien, weet je dat ze voorlopig niet meer bovenkomen . “Fluking” noemen ze dat. Dit doen ze voorafgaand aan een diepe duik op zoek naar prooi.

De tekening op de staartvin van bultruggen, ook wel fluke genoemd, is uniek voor ieder individu, vergelijkbaar met een menselijke vingerafdruk. Deze tekening die gevormd wordt door een patroon van knobbels en inkepingen aan de rand van de vin, stelt onderzoekers in staat om bultruggen te identificeren en te volgen.

Terwijl wij moeite moeten doen om 2 minuten onze adem in te houden lukt het bultruggen om zeker een halfuur onder water te blijven. Zij kunnen hun hartslag vertragen en hun bloedcirculatie aanpassen om hun zuurstofgebruik te minimaliseren. Daardoor kunnen zij dieper duiken en langer onder water blijven tijdens hun zoektocht naar voedsel.

Als de stuurman behoedzaam de eilanden nadert zie ik in de verte op een van de eilanden een vuurtoren en wat huisjes staan, waar werknemers van het Braziliaanse instituut voor Milieu en van de Braziliaans marine wonen. Iedere twee weken hunkeren zij naar de komst van het bevoorradings schip denk ik, want het leven op deze snoeihete platte rotsen met alleen grote vogel kolonies als directe buren, vraagt ofwel om gezellige collega’s ofwel een grote toewijding.

Wij mogen, onder begeleiding, een 10 tal meter op een van de eilanden wandelen, waar een groep masker- genten broedt. Het zijn enorme zeevogels die wel 80 cm groot kunnen worden en met de vleugels gespreid, 1,5 meter breed. Zij kunnen wel 7 meter diep duiken naar vis. Hoewel we vlak langs hun nesten lopen, blijven ze rustig op hun kuiken zitten.